- جوان‌های ورزشکار موجب سربلندی ایران هستند/ ملت را شاد کردید، از همه شما صمیمانه تشکر می‌کنم
- ماهوارهبر «قائم-۱۰۵» و ماهواره «نور-۴» تا سال آینده پرتاب می‌شود +فیلم
- صالح قاسمی: سازمان برنامه و بودجه پاشنه آشیل موفقیت قانون جوانی جمعیت است
- سپاه ۷۳ مجتمع آبرسانی برای ۳۵۰۰ روستا میسازد
- رشد خزنده دلار نیما/ پروژه تکنرخسازی ارز کلید خورد؟
- سلطان مصرف برق تهران کشف شد؛ مصرف برق یک محله در یک خانه شمال شهر!
- رشد ۸ درصدی؛ دشوارِ ممکن!
- شیعیان شبه قاره روی گسل ناامنی و تروریسم
- ترور شهید هنیه باشلیک پرتابه کوتاهبرد انجام شده است
- به مناسبت روز بزرگداشت شهدای مدافع حرم؛
- جنگ آبی؛ مجازات بیرحمانه علیه ساکنان کرانه باختری
- سومین پیروزی مادورو؛ اتمسفر پایدار ضدآمریکایی در منطقه لاتینتبار
- قول سدید رئیسجمهور در آیین پیروی از ملت
- دولت چهاردهم و مسئله «آسیبهای اجتماعی»
- بازی دو سر باخت؛ رهآورد فرش قرمز برای یک جانی تحت تعقیب
پنجشنبه ؛ 29 شهريور 1403 بنزین‌پاشی الکاظمی بر آتش زیرخاکستر کرکوک
در شرایطی که با کنترل مجدد کرکوک از سوی حکومت مرکزی، شاهد آرامش نسبی در این استان هستیم، تصمیم الکاظمی می‌تواند بار دیگر بحران کرکوک را احیا کند و زمینه بحران داخلی دیگری را به همراه داشته باشد
با گذشت دو ماه از دوران نخست‌وزیر مصطفی الکاظمی در عراق، اکنون تصمیمات او یکی پس از دیگری، ناظران سیاسی، جناح‌های سیاسی وحتی اطرافیان‌اش شگفت‌زده می‌کند. همراهی قابل توجه الکاظمی با آمریکایی‌ها، صدور دستور حمله نیروهای مبارزه با تروریسم به مقر‌های کتائب حزب الله و سکوت قابل توجه دولت در برابر استقرار سامانه دفاع موشکی پاتریوت در عراق و شلیک آزمایشی این سامانه در سفارت واشنگتن در منطقه سبز بغداد و... از جمله تصمیمات عجیب و تا حدودی غیر قابل باور الکاظمی طی چند وقت اخیر بوده است.
با این وجود، یکی از تصمیمات جدید او را می‌توان موافقت با بازگشت نیروهای پیشمرگ به شهر کرکوک می‌توان مورد ارزیابی قرار داد. کرد‌های عراق در سال ۲۰۰۳ با بهره‌گیر خلاء موجود ناشی از سقوط حکومت صدام حسین، موفق شدند کنترل امنیتی و اداری این استان را در دست بگیرند؛ هر چند کرکوک بر اساس ماده ۱۴۰ قانون اساسی بخشی از مناطق مورد منازعه محسوب می‌شد و هیچگاه قسمتی از حکومت اقلیم کردستان نبود.
کنترل تقریبا ۱۵ ساله کرد‌ها بر کرکوک در نهایت پس از شکست همه پرسی استقلال اقلیم که در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷ برگزار شد، به روز‌های پایانی خود نزدیک شد و این در ۱۶ اکتبر همین سال بود که در جریان پیشروی نیروهای ارتش عراق، پیشمرگ‌ها از شهر عقب‌نشینی کردند و مجددا کنترل امنیتی شهر در دست بغداد قرار گرفت. اما اکنون مساله این است که چرا الکاظمی تصمیم به موافقیت با بازگشت پیشمرگ‌ها به کرکوک گرفته است و این سناریو با توجه به مخالفت جناح‌های سیاسی چه پیامد‌هایی را به همره خواهد داشت؟
سه روایت از بازگشت؛ ابتکار اتحادیه میهنی، ایفای نقش برهم و اتاق عملیات مشترک
در ارتباط با بحث رضایت بازگشت پیشمرگ‌ها در مقطع کنونی حداقل سه روایت مطرح است. در روایت اول حزب اتحادیه میهنی کردستان به رهبری پافل طالبانی و لاهور شیخ جنگی، مدعی است که رایزنی‌های آن‌ها با نخست‌وزیر موجب رضایت الکاظمی با بازگشت پیشمرگ‌ها به کرکوک شده است. در همین زمینه، رسانه‌های وابسته به اتحادیه میهنی کردستان اعلام کرده‌اند که جبار یاور دبیرکل وزارت پیشمرگه در سفر به بغداد در این خصوص با معاون فرماندهی عملیات مشترک عراق دیدار و گفتگو کرده است.
در روایت دوم بازگشت پیشمرگ‌ها به کرکوک به ایفای نقش پررنگ و اعمال نفوذ برهم احمد صالح، رئیسجمهور عراق از اعضای کمیته مرکزی و شورای رهبری حزب اتحادیه میهین کردستان ارجاع داده شده است. بر اساس این ادعا برهم صالح در گفتگو‌های خود با الکاظمی او را به این سمت سوق داده که بازگشت پیشمرگ‌ها به کرکوک را پس از دیدار هیات سیاسی اقلیم کردستان مورد موافقت قرار دهد.
روایت سومی نیز وجود دارد که اساس بازگشت پیشمرگ‌ها را اساسا با آنچه کرد‌ها می‌گویند متفاوت معرفی می‌کند. بر اساس این روایت، تنها امر مورد توافق ایجاد یک «کمیته عملیات مشترک» است و تا کنون هیچ سازوکاری برای بازگشت شبه نظامیان کرد، به کرکوک در نظر گرفته نشده است. در همین زمینه، یحیی رسول، سخنگوی نیروهای مسلح عراق تاکید می‌کند: «تا کنون تصمیمی در خصوص بازگشت نیروهای پیشمرگه به کرکوک اتخاذ نشده است. به گفته وی، آنچه که در سفر هیئت نظامی کُرد به بغداد مورد توافق واقع شده است، تشکیل اتاق مشترک عملیات در استان‌های نینوی، کرکوک و دیاله است و تلاش شده است از این طریق، خلاء امنیتی موجود در مناطق مورد منازعه مرتفع گردد.»
مخالفت محکم اعراب و ترکمن‌ها
در مقطع کنونی بدون تردید هم‌ترین مخالفان بازگشت پیشمرگ‌ها به کرکوک اعراب و ترکمن‌های ساکن این استان هستند. این دو گروه قومیتی از همان ابتدای ۲۰۰۳ ال ۲۰۱۷ بار‌ها نسبت به اداره امنیتی کرکوک از سوی کرد‌ها اعتراض کردند و در مقطع کنونی نیز به شدن نسبت به تصمیم الکاظمی ابراز نارضیتی کرده‌اند. در همین راستا، نمایندگان عرب و ترکمان انجمن استانی کرکوک، در بیانیه‌ای مشترک اعلام می‌کننند:
«ما نمایندگان عرب و ترکمانی به قاطعیت این اقدام فرماندهی کل نیروهای مسلح را که طی توافق با منطقه کردستان و بدون پرسیدن دیدگاه ما که دارای خاطرات بدی از حضور این نیرو‌ها در استان هستیم، رد می‌کنیم. نیرو‌هایی که ده‌ها روستا را پس از آزادسازی از دست داعش ویران کردند. ما یادآوری می‌کنیم که حضور این نیرو‌ها به صلح داخلی و ثبات و امنیتی که پس از اجرای عملیات برقراری قانون در سال ۲۰۱۷ در کرکوک حاصل شد، آسیب وارد خواهد شد.»
الکاظمی زیر سایه سقوط و فشار مضاعف
اگر مدیریت سیاسی و کنش‌های سیاسی مصطفی الکاظمی را همچون تکه‌های یک پازل در کنار یکدیگر قرار دهیم، به نظر می‌رسد آنچه نمایان می‌شود تصویری از یک مسیر رو به سراشیبی و سقوط است. مساله کرکوک از ابتدای تشکیل دولت ملی عراق در سال ۱۹۲۳ تا کنون مورد مناقشه سطحی بزرگ از بازیگران داخلی، منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای بوده است. در سال‌های بعد از ۲۰۰۳ نیز به وضوح از کرکوک به عنوان «بشکه باروت» و عاملی برای وقوع جنگ داخلی در عراق یاد می‌شد.
در شرایطی که با کنترل مجدد کرکوک از سوی حکومت مرکزی، شاهد آرامش نسبی در این استان هستیم، تصمیم الکاظمی می‌تواند بار دیگر بحران کرکوک را احیا کند و زمینه بحران داخلی دیگری را به همراه داشته باشد. روند تصمیم نخست‌وزیر عراق بیشتر در مسیری در حال پیشروی است که به نظر می‌رسد فرجام آن استیضاح‌اش از قدرت خواهد بود.
با این وجود، یکی از تصمیمات جدید او را می‌توان موافقت با بازگشت نیروهای پیشمرگ به شهر کرکوک می‌توان مورد ارزیابی قرار داد. کرد‌های عراق در سال ۲۰۰۳ با بهره‌گیر خلاء موجود ناشی از سقوط حکومت صدام حسین، موفق شدند کنترل امنیتی و اداری این استان را در دست بگیرند؛ هر چند کرکوک بر اساس ماده ۱۴۰ قانون اساسی بخشی از مناطق مورد منازعه محسوب می‌شد و هیچگاه قسمتی از حکومت اقلیم کردستان نبود.
کنترل تقریبا ۱۵ ساله کرد‌ها بر کرکوک در نهایت پس از شکست همه پرسی استقلال اقلیم که در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷ برگزار شد، به روز‌های پایانی خود نزدیک شد و این در ۱۶ اکتبر همین سال بود که در جریان پیشروی نیروهای ارتش عراق، پیشمرگ‌ها از شهر عقب‌نشینی کردند و مجددا کنترل امنیتی شهر در دست بغداد قرار گرفت. اما اکنون مساله این است که چرا الکاظمی تصمیم به موافقیت با بازگشت پیشمرگ‌ها به کرکوک گرفته است و این سناریو با توجه به مخالفت جناح‌های سیاسی چه پیامد‌هایی را به همره خواهد داشت؟
سه روایت از بازگشت؛ ابتکار اتحادیه میهنی، ایفای نقش برهم و اتاق عملیات مشترک
در ارتباط با بحث رضایت بازگشت پیشمرگ‌ها در مقطع کنونی حداقل سه روایت مطرح است. در روایت اول حزب اتحادیه میهنی کردستان به رهبری پافل طالبانی و لاهور شیخ جنگی، مدعی است که رایزنی‌های آن‌ها با نخست‌وزیر موجب رضایت الکاظمی با بازگشت پیشمرگ‌ها به کرکوک شده است. در همین زمینه، رسانه‌های وابسته به اتحادیه میهنی کردستان اعلام کرده‌اند که جبار یاور دبیرکل وزارت پیشمرگه در سفر به بغداد در این خصوص با معاون فرماندهی عملیات مشترک عراق دیدار و گفتگو کرده است.
در روایت دوم بازگشت پیشمرگ‌ها به کرکوک به ایفای نقش پررنگ و اعمال نفوذ برهم احمد صالح، رئیسجمهور عراق از اعضای کمیته مرکزی و شورای رهبری حزب اتحادیه میهین کردستان ارجاع داده شده است. بر اساس این ادعا برهم صالح در گفتگو‌های خود با الکاظمی او را به این سمت سوق داده که بازگشت پیشمرگ‌ها به کرکوک را پس از دیدار هیات سیاسی اقلیم کردستان مورد موافقت قرار دهد.
روایت سومی نیز وجود دارد که اساس بازگشت پیشمرگ‌ها را اساسا با آنچه کرد‌ها می‌گویند متفاوت معرفی می‌کند. بر اساس این روایت، تنها امر مورد توافق ایجاد یک «کمیته عملیات مشترک» است و تا کنون هیچ سازوکاری برای بازگشت شبه نظامیان کرد، به کرکوک در نظر گرفته نشده است. در همین زمینه، یحیی رسول، سخنگوی نیروهای مسلح عراق تاکید می‌کند: «تا کنون تصمیمی در خصوص بازگشت نیروهای پیشمرگه به کرکوک اتخاذ نشده است. به گفته وی، آنچه که در سفر هیئت نظامی کُرد به بغداد مورد توافق واقع شده است، تشکیل اتاق مشترک عملیات در استان‌های نینوی، کرکوک و دیاله است و تلاش شده است از این طریق، خلاء امنیتی موجود در مناطق مورد منازعه مرتفع گردد.»
مخالفت محکم اعراب و ترکمن‌ها
در مقطع کنونی بدون تردید هم‌ترین مخالفان بازگشت پیشمرگ‌ها به کرکوک اعراب و ترکمن‌های ساکن این استان هستند. این دو گروه قومیتی از همان ابتدای ۲۰۰۳ ال ۲۰۱۷ بار‌ها نسبت به اداره امنیتی کرکوک از سوی کرد‌ها اعتراض کردند و در مقطع کنونی نیز به شدن نسبت به تصمیم الکاظمی ابراز نارضیتی کرده‌اند. در همین راستا، نمایندگان عرب و ترکمان انجمن استانی کرکوک، در بیانیه‌ای مشترک اعلام می‌کننند:
«ما نمایندگان عرب و ترکمانی به قاطعیت این اقدام فرماندهی کل نیروهای مسلح را که طی توافق با منطقه کردستان و بدون پرسیدن دیدگاه ما که دارای خاطرات بدی از حضور این نیرو‌ها در استان هستیم، رد می‌کنیم. نیرو‌هایی که ده‌ها روستا را پس از آزادسازی از دست داعش ویران کردند. ما یادآوری می‌کنیم که حضور این نیرو‌ها به صلح داخلی و ثبات و امنیتی که پس از اجرای عملیات برقراری قانون در سال ۲۰۱۷ در کرکوک حاصل شد، آسیب وارد خواهد شد.»
الکاظمی زیر سایه سقوط و فشار مضاعف
اگر مدیریت سیاسی و کنش‌های سیاسی مصطفی الکاظمی را همچون تکه‌های یک پازل در کنار یکدیگر قرار دهیم، به نظر می‌رسد آنچه نمایان می‌شود تصویری از یک مسیر رو به سراشیبی و سقوط است. مساله کرکوک از ابتدای تشکیل دولت ملی عراق در سال ۱۹۲۳ تا کنون مورد مناقشه سطحی بزرگ از بازیگران داخلی، منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای بوده است. در سال‌های بعد از ۲۰۰۳ نیز به وضوح از کرکوک به عنوان «بشکه باروت» و عاملی برای وقوع جنگ داخلی در عراق یاد می‌شد.
در شرایطی که با کنترل مجدد کرکوک از سوی حکومت مرکزی، شاهد آرامش نسبی در این استان هستیم، تصمیم الکاظمی می‌تواند بار دیگر بحران کرکوک را احیا کند و زمینه بحران داخلی دیگری را به همراه داشته باشد. روند تصمیم نخست‌وزیر عراق بیشتر در مسیری در حال پیشروی است که به نظر می‌رسد فرجام آن استیضاح‌اش از قدرت خواهد بود.
منبع: الوقت
اشتراک گذاری:
ارسال نظرات